چگونه استعداد فرزندان‌مان را شکوفا سازیم؟/چطور فرزندمان را مسئو
پرورش استعدادهای کودک، تأثیر ویژه‌ای در تربیت صحیح او دارد؛ از این‌رو شناخت این استعدادها و جهت‌دهی به آنها امری ضروری است...
شناسایی استعداد و خلاقیت کودکان موجب شناخت مسیر علاقه کودک و سرمایه‌گذاری روی آن تا رسیدن به هدف متعالی برای آینده او می‌شود. مقاله زیر سعی دارد گام‌های مؤثری در زمینه پرورش استعداد کودکان بردارد.
- در شکوفا‌سازی استعدادهای کودکان‌مان سهیم باشیم: تمرین‌های فرزند خود را بررسی و یا اگر فرزندتان در زمینه درسی مستعد است تکالیف او را چک کنید. صمیمانه تجربیات و معلومات خود را در اختیار او بگذارید. شما حتی می‌توانید در هنگام انجام تکالیف او در کنارش حضور داشته، او را تشویق کنید و یا به نرمی خطای او را متذکر شوید و یا حتی توصیه‌های لازم را به او بدهید تا بدین طریق انگیزه و علاقه او را دو چندان کنید.
- برسختکوشی و ممارست فرزندتان تاکید کنید: حتی بااستعداد‌ترین افراد نیز با تمرین و ممارست به نتیجه می‌رسند. به فرزندتان بگویید قبل از آنکه بازی کند تمرین‌ها و تکالیف خود را انجام دهد و با این کار علایقش را یادآوری کرده و به ازای تمرین و تلاش او جوایزی در نظر بگیرید تا او را به انجام تکالیف مشتاق‌تر کنید. با این حال به خاطر داشته باشید که او را بیش از پیش تحت فشار قرار ندهید مخصوصا مواقعی که انتظارات شما معقول نیست.
- مطمئن شوید کودک‌تان از اوقات خود به نحو احسن استفاده می‌کند.
- برای کودک‌تان محیط‌های مستعد را فراهم‌سازید: می‌توانید مربی با تجربه‌ای برای کودک‌تان انتخاب کنید و از قبل از نوع تدریس او اطمینان حاصل کنید. تا جایی که در توان‌تان است او را در بهترین مدرسه ثبت نام کنید. او را به دیدن محیط‌هایی ببرید که در رابطه با علایق و حوزه فعالیت اوست. اگر کودک‌تان در زمینه درسی مستعد است می‌توانید او را با دیگر دانش‌آموزان که در این زمینه پیشرفت‌های شایانی داشته‌اند آشنا کنید.
- منابعی را در اختیار کودک‌تان قرار دهید که در حیطه علاقه او باشد: شما می‌توانید با خریداری کتب، مجلات و یا رسانه‌های کمک‌آموزشی، انگیزه و علاقه او را مضاعف کنید.
- محیطی برای فرزندتان فراهم کنید تا در آن به تمرین بپردازد: سعی کنید محیط آرامی برای او فراهم‌سازید تا کودک شما با آرامش به انجام تکالیف خود بپردازد.
- از چگونگی پیشرفت او آگاه شده و نقاط ضعف و قدرت او را ارزیابی کنید: در تمامی اجرا‌ها و مسابقات او حضور یابید و بدین طریق از پیشرفت او آگاه شوید.
- برای کودک‌تان تشویق و جایزه در نظر بگیرید: می‌توانید به‌منظور برد و یا پیشرفت او جشن کوچکی برایش تدارک ببینید و شادی و غرور خود را از موفقیت او در این پیروزی نشان دهید.
- به او بیاموزید که تلاش مستمر برای رسیدن به هدف چقدر ارزشمند است: به او بگویید هر فردی در یک زمان تنها می‌تواند یک هدف را دنبال کند.
مشخص کردن علایق و رتبه‌بندی آنها و تلاش مستمر برای رسیدن به آنها بسیار اهمیت دارد.
از طرف دیگر، در فشار قرار دادن کودک و خودتان می‌تواند مشکلات زیادی را همانند استرس، افسردگی و خشم ایجاد کند، پس:
- کودک‌تان را بدون در نظر گرفتن استعدادها و توانایی‌هایش دوست بدارید: ممکن است بدون اینکه بخواهید توجه زیادی به توانایی‌های کودک‌تان کرده و دائما در این فکر باشید و به همین خاطر او فکر کند که شما به این خاطر به او عشق می‌ورزید و اگر نتواند خواسته‌های شما را برآورده کند محبت خود را از او دریغ می‌ورزید. به او خاطرنشان کنید او را به خاطر آنچه هست و نه به خاطر توانایی‌ها و استعدادهایش دوست می‌دارید.
- اجازه دهید کودک‌تان زمینه‌های دیگر را نیز تجربه کند: هنگامی که محیط مناسبی برای رشد کودک‌تان فراهم کردید، نگذارید تا او فقط در یک زمینه فعالیت کند، پس او را با زمینه‌های متفاوت دیگر نیز آشنا کنید زیرا یادگیری‌های جدید ذهن او را تحریک کرده و موجب تقویت بیشتر استعدادهای او می‌شود.
- اجازه دهید کودک‌تان از زندگی لذت ببرد: فرزندتان را مجبور نکنید تا خود را بیش از حد خسته کند. به خاطر داشته باشید که او هنوز کودک است و باید از بازی با همسن و سالانش لذت ببرد. انتظارات واقع‌بینانه‌ای از کودک‌تان داشته باشید و او را بیش از حد تحت فشار قرار ندهید.
- اگر کودک‌تان دائما برای بهترین بودن مضطرب و نگران است با او صحبت کنید: کودکان با استعداد تمایل دارند تا همیشه بهترین باشند و اگر شکست بخورند مایوس خواهند شد. اگر کودک‌تان نتوانست بهترین و کامل‌ترین باشد به احساس ناامیدی او دامن نزنید. به او آرامش خاطر داده و همیشه به کودک‌تان یادآوری کنید که ارزش او تنها با پیروزی تخمین‌زده نمی‌شود و او می‌تواند در دفعات بعد بهتر عمل کند.
- به احساسات کودک‌تان همانند توانایی‌هایش توجه کنید: دوباره خاطرنشان می‌کنیم که استعدادهای کودک‌تان را ملا‌ک عشق ورزیدن به او قرار ندهید. احساسات و عواطف کودک شما نیز همانند استعدادهایش نیازمند پرورش و محیطی مستعد است.
- بیش از حد به توانایی‌های کودک‌تان افتخار نکرده و فخرفروشی نکنید؛ زیرا شخصیت کودک شما هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته است و ممکن است این کار تاثیر منفی بر او به جای بگذارد. اگر می‌خواهید که از او تعریف کنید آن را تنها با دوستان نزدیک و یا والدین خود در میان بگذارید.
- بدون رودربایستی با کودک خود صحبت کنید: به کودک‌تان بگویید که او دارای استعداد درخشانی است ، ولی به او تذکر دهید که این شاخصه باعث نمی‌شود که او به دیگر همسن و سالانش فخر بفروشد و خود را جدای از آنان بداند. با او با صبر و حوصله برخورد کنید و از کم و کیف احساس او در مورد مدرسه، دوستانش و زندگی خانوادگی‌تان آگاه شده و درصورت لزوم او را یاری دهید.
- بیش از پیش در مورد تجربیات منفی گذشته خود با کودک‌تان صحبت نکنید: اغلب اوقات کودکان با استعداد این موهبت را از والدین به ارث می‌برند. برخی اوقات والدین تجربیات ناخوشایندی از کودکی خود دارند. مراقب باشید تا تجربیات و احساسات منفی و عواملی که شما را تحت‌تأثیر قرار داده بر موفقیت و موقعیت کودک‌تان تاثیر نگذارد؛ برای مثال اگر والدین شما در کودکی پشتیبان شما نبوده‌اند و شما نتوانستید آن طور که باید پیشرفت کنید، کودک‌تان را برای جبران گذشته خود بیش از حد تحت فشار قرار ندهید.
- اجازه دهید تا فرزندتان از زندگی لذت ببرد: کودک‌تان باید منبع شادی و تحرک باشد. بیش از اندازه به آینده او فکر نکنید، بلکه از رابطه فرزند و والدی لذت ببرید، از همین حالا شروع کنید، کودکی تنها یکبار اتفاق می‌افتد پس نگذارید که سریع بگذرد.
- سعی نکنید که پدر و مادر بی‌نقصی برای کودک‌تان باشید: همراهی با کودکان با استعداد کمی مشکل است و ندانستن بهترین راه تربیت این کودکان طبیعی است. تنها والد خوبی برای آنان بودن کافی است. لازم نیست دائما در مورد مسئولیت خود حساس باشید زیرا این باعث ایجاد اضطراب و نگرانی در خود و فرزندتان می‌شود.
- و سرانجام شما می‌توانید با افرادی آشنا شوید که پیش از شما تجربیات مختلفی داشته‌اند و می‌توانند در این راه کمک قابل توجهی به شما کنند.
تقریبا همه پدرها و مادر‌ها، امیدوارند که فرزندانشان افرادی خوب برای جامعه باشند و البته سعادتمند.
بر اساس تحقیقات، بسیاری از والدین را عقیده بر این است که: « احساس خوب شخص را به سمت کار خوب هدایت می‌کند» با این حال در هدایت انسان‌ها به سمت حس مسئولیت پذیری، عزت نفس نمی‌تواند منجر به وظیفه‌شناسی نسبت به دیگران شود.
در این مقاله به 10 نکته ضروری برای تغییر وضع افراد پرداخته شده است تا والدین را به سمت پرورش فرزندانی مسئولیت پذیر و آشنا به رموز اجتماعی سوق دهد. این مقاله توسط ریچارد ویزبورد (Richard Weissbourd) فارق‌التحصیل از هاروارد و نویسنده کتاب معروف «والدینی که ما می‌خواهیم باشیم« نوشته شده است.
1 - به جای اینکه به کودکان خود بگویید: «مهم‌ترین چیز این است که سعادتمند هستید»، به آنها بگویید: «مهم‌ترین چیز این است که مهربان هستید و اینکه در مقابل دیگران احساس مسئولیت دارید».
2 - به کودکان خود بیاموزید که قدردان دیگران باشند، به‌عنوان مثال: به آنها بیاموزید که در رفتار خود با فروشنده، پیشخدمت، مربی مهد کودک و... خود را بالاتر از ایشان ندانند و احترام این‌گونه افراد را رعایت کنند.
- به کودکان خود بیاموزید در فعالیت‌های گروهی و فوق برنامه مدارس شرکت کرده و به آنها متذکر شوید که فعالیت‌های گروهی برای چیست.
- به آنها بیاموزید که نسبت به دیگر دوستان خود احترام قائل شوند و آنها را مورد تمسخر قرار ندهند و شان و اعتبار آنها را به بازی نگیرند.
- به آنها بیاموزید که در کارهای منزل مشارکت داشته، مسئولیت‌پذیر بوده و برای همسایه‌ها نیز مفید باشند.
3 - به فرزندان خود بیاموزید که قدردان والدین خود باشند، البته این بدان معنی نیست که خود را الگوی ایشان قرار دهید.
4 - به جای آنکه خود را الگوی ایشان بدانید عزت نفس را به آنان بیاموزید و بگذارید آنها روند طبیعی بلوغ را طی کنند و بر احساسات مخربشان فائق آیند.
5 - اگرچه مهم است که به فرزندان خود کمک کنید تا احساساتشان را شکل دهند و ابراز نمایند اما باید بسیار مراقب باشید دست گذاشتن روی این احساسات و توجه بیش از حد به این حالات عاطفی می‌تواند منجر به احساساتی شدن بیش از حد آنها و ضربه پذیری عاطفی آنها شود.
6 - هنگامی که فرزندانتان از خود فضائل و هنر‌های خاصی به نمایش در می‌آورند و یا کارهای خوبی انجام می‌دهند آنها را تحسین کنید و بگویید کارشان فوق‌العاده بود اما در عین حال از تشویق مداوم آنها بپرهیزید. هنگامی که کودکان به‌طور مداوم مورد تشویق قرار می‌گیرند احساس می‌کنند که همواره کارهایشان خوب است. اگر کودکان همواره تشویق شوند و همواره به آنها گفته شود شما فوق‌العاده هستید یک حس غرورکاذب در آنها به وجود می‌آید و می‌خواهند برای هرچیزی از شما امتیاز بگیرند.
7 - هرگز پیشرفت‌های فرزندانتان را خیلی بزرگ نکنید، پیشرفت‌های خیلی بزرگ می‌تواند باعث کم شدن ادراک آنها یا کاهش احساس مسئولیتشان نسبت به دیگران شود. همچنین بسیار احتمال دارد از تجربه دیگران استفاده نکنند و تصور کنند به نصیحت دیگران نیازی ندارند. اگر به این روند که پیشرفت‌های آنها خیلی بزرگ است، ادامه دهید آنها را به سمت تخریب از درون سوق می‌دهید.
8 - به کودکان خود کمک کنید که متوجه اعمال خوب و بدشان شوند. مهربانی و نامهربانی را دریابند، عدالت و بی‌عدالتی را بفهمند. در مورد سؤالات فرزندانتان سعی نکنید که بلادرنگ پاسخ دهید بلکه با تامل و تفکر به مسائل اخلاقی و مسائلی که برای فرزندانتان غیر قابل حل است به آنها کمک کنید.
9 - هرگز در جست و جوی آن نباشید که دوست فرزندان خود باشید، شما می‌توانید از راه‌های گوناگون به فرزندان خود بسیار نزدیک شوید اما این مهم است که فرزندان خودشان دوست بیابند و تجربه کسب کنند و البته شما را به‌عنوان یک مرجع برای خود تصور کنند.
10 - دوستان و نزدیکان خود را به منزل دعوت کنید تا بازخورد آنها را نسبت به رفتارتان با فرزندتان ببینید. هنگامی که اولین فرزندتان به دنیا آمد ارتباط خود را با حداقل 2 پدرو مادر دیگر گسترش دهید و از آنها بخواهید اگر برخورد خوبی با فرزندتان ندارید به شما بگویند.
